Przestępstwa skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym stanowią szeroką kategorię czynów zabronionych przewidzianych w kodeksie karnym skarbowym. W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba przestępstw wykrywanych przez organy skarbowe – w szczególności dzięki skutecznym kontrolom skarbowym i stosowaniem tzw. kontroli krzyżowej. Tzw. karuzela VAT stała się jednym z najczęściej wykrywanych w ostatnim czasie procederem w ramach przestępczości gospodarczej.
Stawiane oskarżonym zarzuty dotyczące przestępczości karnoskarbowej najczęściej obejmują następujące czyny:
- uchylanie się od obowiązku podatkowego (art. 54 k.k.s.)
- oszustwa podatkowego (art. 56 k.k.s.)
- nieterminowej płatności podatku (art. 57 § 1 k.k.s.)
- nierzetelne prowadzenie księgi rachunkowej, podatkowej księgi przychodów i rozchodów, ewidencji, rejestru lub zapisów kasy (art. 61 § 1 k.k.s.)
- niewystawienia faktury, wystawienia jej w sposób nieprawidłowy lub odmowy jej wydania (art. 62 § 1 k.k.s.)
- posługiwanie się nierzetelną fakturą (art. 62 § 2 k.k.s.)
- wyłudzenie zwrotu podatku (76 k.k.s.).
Kwalifikacja prawna powyższych przestępstw bardzo często łączy się z art. 37 § 1 pkt 1 k.k.s., tj. odnoszącego się do dużej wartości uszczuplonej należności publicznoprawnej lub wartości przedmiotu przestępstwu oraz art. 37 § 1 pkt 5 k.k.s, a więc działaniem w organizowanej grupie przestępczej. Są to jednocześnie przesłanki zastosowania przez sąd nadzwyczajnego obostrzenia kary.
Jednocześnie, wydanie w dniu 24 stycznia 2013 r. przez Sąd Najwyższy uchwały 7 sędziów (sygn. akt I KZP 19/12) dotyczącej relacji przestępstw z Kodeksu karnego oraz przestępstw skarbowych z Kodeksu karnego skarbowego, niekorzystnej dla oskarżonych, spowodowało, że przestępstwa skarbowe bardzo często łączone są z przestępstwami określonymi w Kodeksie karnym – w szczególności z art. 286 § 1 k.k. (oszustwo) i art. 271a § 1 k.k. (fałszerstwo faktury).
W naszej praktyce braliśmy udział w szeregu spraw karnoskarbowych, w których pojawiły się m.in. następujące zagadnienia prawne:
- możliwości uznania faktury za fikcyjną w przypadku, w którym podmiot ją wystawiający był pośrednikiem, który faktycznie nie był w posiadaniu sprzedawanego towaru;
- możliwości prowadzenia postępowania karnego w przypadku, gdy negatywna decyzja podatkowa została uchylona przez sąd administracyjny;
- możliwości stosowania art. 56 § 1 k.k.s. do tzw. „pustych” faktur i obowiązku podatkowego wynikającego art. 108 ust. 1 ustawy o VAT;
- możliwości przypisania odpowiedzialności w przypadku nieterminowej płatności podatku w przypadku, gdy sytuacja finansowa spółki nie pozwalała na jego zapłatę;
- rozpoczęcia biegu przedawnienia przy przestępstwach i wykroczeniach penalizujących nieterminowość płatności zobowiązania podatkowego.